Họ Trương Việt Nam - kẻ thù khiếp sợ, hậu thế lưu danh

27/02/2025 | 90 lượt xem | DBI

Họ Trương Việt Nam là một trong những dòng họ lớn ở Việt Nam, tập trung chủ yếu ở miền Bắc, miền Trung Việt Nam và là một trong tám dòng họ phổ biến nhất ở nước ta. Để tạo nên một vị thế vững chắc như ngày hôm nay, họ Trương đã trải qua một chặng đường hình thành và phát triển rất dài với biết bao mồ hôi, xương máu của những người con họ Trương để tô thắm những trang sử vàng của dòng họ, dân tộc.

Theo các số liệu thống kê bước đầu, Trương tộc Việt Nam có khoảng hơn hai triệu người, thuộc 300 chi họ phân bố ở 50 tỉnh thành trên cả nước. Đây là một con số rất ấn tượng và như một lời khẳng định về vị thế của dòng họ này trong cộng đồng hàng trăm tộc họ ở Việt Nam.

Trương tộc Việt Nam là một dòng tộc có nhiều công lao trong công cuộc dựng nước và giữ nước trong hàng ngàn năm lịch sử của dân tộc. Công trạng của các bậc tiền nhân họ Trương được thể hiện trong nhiều lĩnh vực từ chính trị, quân sự cho đến văn hóa, nghệ thuật với những danh nhân lỗi lạc đã được sử sách lưu danh.

Theo những tư liệu dã sử, truyền thuyết dân gian, người họ Trương đã xuất hiện ở khu vực đồng bằng sông Hồng, vùng đất được coi là cái nôi của nền văn minh Việt cổ. Những ghi chép đầu tiên về người họ Trương đó là những vị thân mẫu của các bậc kiệt tướng dưới thời đại Hùng Vương như Thánh mẫu Trương Thị Chước, người sinh ra Uyên Dung Quảng Bác Đại Vương Đỗ Phùng Chân - Lạc tướng thời Hùng Vương thứ sáu; Thánh mẫu Trương Trinh Ngoạn - phu nhân của Hùng Vương thứ 17; Thánh mẫu Trương Thị Nhật, vợ của Tướng quân Đinh Công Bách thời Hùng Vương thứ 18.

Trong thời Bắc thuộc có anh em Trương Hống, Trương Hát - bộ đôi danh tướng của Triệu Việt Vương, được nhân dân phong là Thánh Tam Giang. Khi kháng chiến chống quân Tống xâm lược lần thứ hai bùng nổ, tướng quân Lý Thường Kiệt đã sai người vào đền thờ hai vị tướng quân, đọc to bài thơ thần Nam quốc sơn hà, mượn uy danh hai ngài để khích lệ ba quân tướng sĩ và khiến cho kẻ thù phải khiếp sợ, mất hết sĩ khí chiến đấu. Đến thời nhà Trần vang danh lừng lẫy với chiến tích ba lần đánh bại quân xâm lược Nguyên - Mông, một lần nữa, họ Trương đã khẳng định vai trò của mình trong thời đại Hào khí Đông A vang bóng một thời. Người con ưu tú nhất của Trương tộc trong thời kỳ này phải nhắc đến là danh sĩ Trương Hán Siêu. Ông là một nhà chính trị, nhà quân sự, nhà thơ, nhà giáo dục xuất sắc không chỉ của dòng họ mà của cả dân tộc Việt Nam. Trương Hán Siêu vốn là môn khách quý của Hưng Đạo Đại Vương, tính tình cương nghị, học vấn uyên thâm nên rất được các Vua Trần trọng dụng, thăng lên nhiều chức vụ chủ chốt trong triều đình Đại Việt. Đồng thời, ông còn là một danh tướng trực tiếp cầm quân đánh trận trong nhiều cuộc giao chiến ác liệt với quân thù. Ông đã để lại cho đời nhiều áng thơ văn bất hủ và câu nói để đời thể hiện ý chí cao ngút của kẻ sĩ là “Sinh ra để làm rạng danh dân tộc, nhuộm đất bằng máu nếu cần phải làm thế”. Trương Hán Siêu cùng với Chu Văn An là hai thầy giáo Việt Nam được thờ trong Văn Miếu - Quốc Tử Giám ở Hà Nội.

Vào thế kỷ XV, dưới lá cờ khởi nghĩa Lam Sơn có cha con danh tướng Trương Lôi, Trương Chiến là hai trong số 18 anh hùng Lam Sơn có mặt trong hội thề Lũng Nhai năm 1416. Vó ngựa của hai cha con họ Trương tung hoành trên khắp các chiến trường Bồ Ải, Khả Lưu, Chi Lăng, Xương Giang khiến cho quân giặc vô cùng khiếp sợ. Khi đại nghiệp giải phóng đất nước thành công, hai ông được Vua Lê Thái Tổ phong là Bình Ngô khai Quốc công thần và được ban quốc tính họ Lê. Tuy nhiên, để nhớ dòng họ gốc của mình, hai ông đã ghép tên mình thành họ Lê Trương. Trong triều đình Hậu Lê khi ấy còn có quan Thượng thư bộ Hình Trương Công Giai (1665 - 1728). Ông là một trong ba Tiến sĩ trẻ nhất trong lịch sử khoa bảng thời phong kiến Việt Nam. Trương Công Giai được mệnh danh là “Quan tiết bất đáo”, nghĩa là quan thanh liêm, khí tiết.

Đến thời kỳ Tây Sơn có thầy giáo lừng danh Trương Văn Hiến là người có công dạy dỗ ba anh em nhà Tây Sơn là Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ. Đồng thời, ông là người khuyên ba anh em dựng cờ khởi nghĩa để lật đổ chính quyền Chúa Nguyễn thối nát, đổi tên cho Nguyễn Huệ để hợp mệnh trời.

Truyền thống yêu nước của dòng họ đã được viết tiếp trong thời kỳ hiện đại. Nổi bật nhất là người anh hùng Hoàng Hoa Thám, tên thật là Trương Văn Nghĩa. Ông là vị thủ lĩnh của nghĩa quân Yên Thế, một trong những cuộc khởi nghĩa chống Pháp kéo dài nhất (gần 30 năm) và gây cho Pháp rất nhiều tổn thất. Ngoài ra còn có nhiều Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam là người họ Trương đã đảm nhận các chức vụ chủ chốt tại cơ quan Đảng và Chính quyền các cấp từ giai đoạn Tiền khởi nghĩa và Cách mạng tháng Tám như các ông Trương Đỗ Uông (tức Nguyễn Văn Lộc) - nguyên Xứ ủy viên Xứ ủy Bắc Kỳ; Trương Đồ Hòe - nguyên Chủ tịch Uỷ ban Hành chính Kháng chiến tỉnh Ninh Bình...

Họ Trương cũng có một bề dày truyền thống khoa bảng, hiếu học với hàng chục vị Tiến sĩ Nho học đã đỗ đạt trong các kỳ thi phong kiến, tên tuổi được lưu danh trên bảng vàng. Nổi bật nhất là hai vị Trạng nguyên thời Trần là Trương Hanh, Trương Xán. Truyền thống hiếu học của dòng họ đã được các thế hệ đời sau tiếp nối và phát huy một cách mạnh mẽ.

Không chỉ có thế, họ Trương còn xuất hiện trong văn hóa, nghệ thuật dân gian của người Việt. Rất nhiều tác phẩm văn học đã lấy cảm hứng từ những danh nhân họ Trương hoặc đặt tên cho những nhân vật chính trong truyện mang họ Trương. Nổi tiếng nhất là nhân vật Trương Ba trong vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”. Hay trong truyện cổ tích Việt Nam có câu chuyện chàng Trương Chi, một chàng ngư phủ đã yêu say đắm nàng Mỵ Nương được xem là một trong những truyện cổ dân gian nổi tiếng nhất vùng Kinh Bắc xưa. Trong nghệ thuật chèo có một vở chèo nổi tiếng, được xếp trong nhóm bảy vở chèo cổ kinh điển của nghệ thuật sân khấu chèo Việt Nam, đó là tác phẩm chèo Trương Viên với nhân vật chính là chàng Trương Viên. Vở chèo Trương Viên ca ngợi về lòng hiếu thảo của nàng dâu với mẹ chồng, tình cảm phu thê và mẫu tử, đồng thời cũng lên án chiến tranh phi nghĩa. Đây là tác phẩm chèo cổ mang tính biểu tượng, được coi là chuẩn mực, tạo ra sức ảnh hưởng cho các vở chèo và các làn điệu chèo sau này.

Truyền thống hào hùng của dòng họ Trương Việt Nam đã được hậu thế đời đời ghi nhớ và đúc kết thành những câu chuyện, trở thành những bài học quý giá về lòng yêu nước, sự tài trí, ý chí kiên định và tinh thần hiếu học. Những người con tuấn kiệt trong lịch sử của dòng họ đã trở thành niềm tự hào của Trương tộc nói riêng và của cả dân tộc Việt Nam nói chung.

Để tiếp cận nhiều thông tin hơn về lịch sử, truyền thống và những thành tựu của họ Trương, mời bạn khám phá Thư viện số Trương Tộc trên nền tảng Ngân hàng Di sản số DJC (DJC HBank).

--------------oOo--------------

Khi đăng ký tài khoản Ngân hàng Di sản Tri thức tinh hoa DJC tại đây, bạn có cơ hội được:

Bình luận, đóng góp ý kiến và giao lưu cùng tác giả.
Sở hữu ngay báo cáo quản trị cá nhân và blog riêng.
Truy cập không giới hạn sách, truyện, tài liệu học tập và giải trí thú vị, đa dạng, đa lĩnh vực.

Thông tin về Ngân hàng Di sản Tri thức tinh hoa DJC (HBank DJC):

☎️ Hotline: 0369 049 868 | 0335 609 868

💌 Email: info@djc.vn