Trên đất nước ta có hàng trăm dòng họ đang cùng nhau sinh sống, tạo nên một cộng đồng dân tộc Việt Nam đoàn kết và vững mạnh. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, cộng đồng các dòng họ người Việt đã sát cánh cùng nhau dựng xây, đấu tranh bảo vệ và phát triển Tổ quốc. Trong đó, dòng họ Ngô là một dòng tộc có nhiều công trạng với đất nước.

Họ Ngô là một dòng họ danh tiếng và lâu đời ở nước Nam ta. Đây là là dòng họ phổ biến thứ 12 ở Việt Nam, chiếm khoảng 1,7% dân số cả nước. Dòng họ Ngô có nguồn gốc phát tích riêng và đã để lại những dấu ấn lớn lao trong các trang sử hào hùng của dân tộc với nhiều danh nhân có tiếng.

Nhắc đến họ Ngô là nhắc đến Vương triều độc lập đầu tiên của nước ta với vị vua đầu triều là Ngô Quyền - người được vinh danh là một trong 14 vị anh hùng dân tộc tiêu biểu của Việt Nam. Năm 938, Ngô Quyền đã dùng kế cắm cọc trên sông Bạch Đằng để đánh tan đạo quân xâm lược của nhà Nam Hán, bảo vệ vững chắc nền độc lập của dân tộc, chấm dứt thời kỳ “nghìn năm Bắc thuộc”. Sau đó, Ngô Quyền đã lập ra vương triều Ngô, mở ra thời kỳ độc lập lâu dài của đất nước. Ông trị vì được 5 năm, đến năm 944 thì mất, hưởng thọ 46 tuổi. Ngai vàng được truyền lại cho hai người con trai là Ngô Xương Ngập và Ngô Xương Văn cùng trông coi việc nước. Nhà Ngô truyền được ba đời, vị Vua Ngô cuối cùng là Ngô Xương Xí. Năm 965, nhà Ngô mất, trị vì được tổng cộng 26 năm.

Tuy giai đoạn là hoàng thân quốc thích ngắn ngủi, nhưng lịch sử dân tộc đã chứng kiến rất nhiều người con họ Ngô là những vị danh tướng, chính trị gia tài giỏi. Theo phả hệ dòng họ thì họ Ngô xuất hiện ở Việt Nam vào khoảng thế kỷ VIII, cụ Thủy tổ của dòng họ tên là Ngô Nhật Đại, làm hào trưởng châu Phúc Lộc và từng tham gia khởi nghĩa Mai Thúc Loan năm 722. Đến thế kỷ XI, trong triều đình nhà Lý có một vị danh tướng mang gốc gác họ Ngô, đó là Thái úy Lý Thường Kiệt. Ông tên thật là Ngô Tuấn, thông minh tài giỏi, khôi ngô tuấn tú. Ngô Tuấn có nhiều công lao giúp Vua Lý đánh Chiêm Thành nên được ban cho quốc tính họ Lý và đổi tên thành Lý Thường Kiệt. Lý Thường Kiệt chính là vị anh hùng dân tộc trong cuộc kháng chiến chống Tống 1075 - 1076 và là một trong hai danh tướng vĩ đại nhất nhà Lý.

Đến thế kỷ XV, dòng họ Ngô có sự phát triển mạnh mẽ. Người họ Ngô đã tham gia cuộc khởi nghĩa Lam Sơn để giành lại độc lập dân tộc từ tay nhà Minh, trong đó, Ngô Từ là một vị tướng kiệt xuất của nghĩa quân, lập được nhiều công trạng. Khi Lê Lợi lên ngôi vua đã ban thưởng và cho Ngô Từ được mang quốc tính họ Lê. Ngô Từ có một người con gái là Ngô Thị Ngọc Dao được Vua Lê Thái Tông lập làm cung phi, bà đã hạ sinh cho nhà vua Hoàng tử Lê Tư Thành, chính là Vua Lê Thánh Tông sau này. Dòng dõi của Ngô Từ còn có 11 người con trai đều được phong chức tước và tỏa đi khắp nơi. Ngoài Ngô Từ thì trong triều đình nhà Lê còn có các danh thần họ Ngô khác như Ngô Sĩ Liên, Ngô Hoán,...

Thời kỳ Tây Sơn oanh liệt và nhà Nguyễn thống nhất đất nước cũng đều có bóng dáng người hiền tài họ Ngô. Vương triều Tây Sơn có sự phò tá đắc lực của hai danh nhân họ Ngô thuộc hai ban văn võ là Ngô Thì Nhậm và Ngô Văn Sở. Nếu như Ngô Thì Nhậm giúp Vua Quang Trung ổn định chính trị đất nước, thiết lập mối quan hệ với ngoại bang thì Ngô Văn Sở là một danh tướng có nhiều chiến công trên chiến trường, đặc biệt trong chiến thắng quân Thanh vào mùa Xuân năm Kỷ Dậu 1789. Dòng dõi của hai danh thần này cũng sinh sôi mạnh mẽ và kéo dài sang các thời kỳ sau. Trong khi đó, nhà Nguyễn gây dựng nên cơ đồ và lần đầu tiên cai trị một nước Việt Nam hoàn chỉnh cũng có sự giúp đỡ không nhỏ của các tướng tài, các danh sĩ như Ngô Tùng Châu, Ngô Nhân Tịnh.

Ngoài lĩnh vực chính trị, quân sự, người họ Ngô còn nổi tiếng trên nhiều lĩnh vực khác. Trong tôn giáo, có Thiền sư Ngô Chân Lưu, pháp danh là Khuông Việt, là vị Quốc sư của hai triều đại Đinh - Tiền Lê, người đầu tiên được phong là “Tăng thống” (danh xưng dùng để tôn vinh vị tăng sĩ lãnh đạo tinh thần Phật giáo của một quốc gia hoặc một giáo hội Phật giáo) trong lịch sử Phật giáo Việt Nam. Trong văn chương, khoa cử người họ Ngô cũng đóng góp rất nhiều tên tuổi lớn. Bộ Đại Việt sử ký toàn tư - bộ quốc sử chính thống và cổ nhất của Việt Nam là do nhà sử học Ngô Sĩ Liên chấp bút. Cách Ngô Sĩ Liên khoảng một thế kỷ có Trạng nguyên Ngô Miễn Thiệu, vị Trạng nguyên họ Ngô duy nhất trong lịch sử. Và không thể bỏ qua danh tiếng “Ngô gia văn phái” của dòng họ Ngô Thì nức tiếng văn chương ở đất Bắc Hà trong thế kỷ XVII - XX với 15 tác giả xuất sắc của 09 thế hệ như Ngô Thì Ức, Ngô Thì Sĩ, Ngô Thì Nhậm, Ngô Thì Du…

Đến thời hiện đại, những người con họ Ngô tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp đấu tranh bảo vệ Tổ quốc. Nhiều nhà yêu nước, nhà cách mạng họ Ngô đã chiến đấu, không ngại hy sinh và được Tổ quốc ghi công. Trong khởi nghĩa chống Pháp có anh hùng Ngô Quang Bích - người lãnh đạo phong trào Cần Vương ở vùng núi rừng Tây Bắc, hay chí sĩ yêu nước Ngô Đức Kế - một nhân vật quan trọng của phong trào yêu nước Duy Tân đầu thế kỷ XX. Đến thời đại Hồ Chí Minh, dòng họ Ngô có Ngô Gia Tự là một đảng viên kiên trung, trọn đời vì sự nghiệp cách mạng và anh hùng Ngô Gia Khảm - người được phong Anh hùng Lao động đầu tiên của Việt Nam, bên cạnh đó là các vị anh hùng khác như Ngô Mây, Ngô Quang Tảo, Ngô Chí Quốc… đều đã hiến dâng trọn đời mình cho sự nghiệp cứu quốc.

Không chỉ có vậy, họ Ngô còn nổi tiếng với nhiều con người tài hoa. Ít ai biết được rằng Lễ đài Độc lập Ba Đình năm 1945 được thiết kế bởi một người họ Ngô, đó là kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh. Người Việt Nam đầu tiên trên thế giới giành Huy chương Fields danh giá là con cháu dòng họ Ngô, đó là Giáo sư Toán học Ngô Bảo Châu. Nhà thơ Xuân Diệu với những áng thơ văn được mọi người gọi là “Ông hoàng thơ tình” cũng là người họ Ngô, cùng với đó là những tên tuổi lớn trên văn đàn như nhà văn hoá Ngô Tất Tố, nhà văn Trúc Khê (tên thật là Ngô Văn Triện)... 

Trên đây là số ít trong những sự thật thú vị và đáng tự hào về dòng họ Ngô - dòng họ anh hùng của đất nước Việt Nam.

Để tiếp cận nhiều thông tin hơn về lịch sử, truyền thống và những thành tựu của họ Ngô, mời bạn khám phá Thư viện số Ngô Tộc trên nền tảng Ngân hàng Di sản số DJC (DJC HBank).

--------------oOo--------------

Khi đăng ký tài khoản Ngân hàng Di sản Tri thức tinh hoa DJC tại đây, bạn có cơ hội được: 

• Bình luận, đóng góp ý kiến và giao lưu cùng tác giả.
• Sở hữu ngay báo cáo quản trị cá nhân và blog riêng.
• Truy cập không giới hạn sách, truyện, tài liệu học tập và giải trí thú vị, đa dạng, đa lĩnh vực.

Thông tin về Ngân hàng Di sản Tri thức tinh hoa DJC (HBank DJC):

1. Link Web djc.vn
2. Link Tải App iOS 
3. Link Tải App Android
4. Profile HBank
5. Giải thưởng Heritage Brand Review Award

☎️ Hotline: 0369 049 868 | 0335 609 868 

💌 Email: info@djc.vn