Trong dân gian xưa có câu ca dao rằng: “Đánh giặc họ Đinh, làm quan họ Đặng” để nói đến văn tài, võ trị của hai dòng họ này, trong đó, họ Đặng nổi bật với tài trị quốc và trong lịch sử đã xuất hiện rất nhiều danh nhân văn hóa mang họ Đặng có công làm rạng danh đất nước, mang vinh hiển về cho dòng tộc.
Người họ Đặng có xuất hiện trên lãnh thổ nước ta từ rất sớm, ngay buổi đầu ban sơ của nước Văn Lang - nhà nước cổ đầu tiên trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Kể từ đó cho đến nay, họ Đặng đã dần sinh sôi, phát triển và trở thành một trong 10 dòng họ đông dân nhất Việt Nam với dân số khoảng trên hai triệu người. Người họ Đặng nổi tiếng với tinh thần đoàn kết, gắn bó bền chặt giữa các thành viên trong dòng tộc và luôn truyền lại cho thế hệ con cháu truyền thống này, thông qua những câu nói nổi tiếng của tiên tổ như “Nam quốc bất hữu Đặng tộc, như hữu Đặng tộc tất ngã tử tôn”, nghĩa là: “Ở nước Nam, ai không mang họ Đặng thì thôi, nếu đã mang họ Đặng thì đều là con cháu một nhà”. Bên cạnh đó, đây là dòng họ có văn hóa ứng xử tuyệt vời với phương châm là sống có “Tâm”, thẳng thắn trung thực, đoàn kết gắn bó, yêu nước thương nòi, khoan hòa nhân nghĩa, vị tha độ lượng, một lòng hiếu kính tổ tiên, tâm sáng nên sinh nghĩa khí lớn; lấy chữ “Đức” làm trọng, giữ gìn luân thường đạo lý, thiện căn và lòng nhân từ, kính trên nhường dưới, thực hành các lời răn dạy của tiền nhân về đạo đức và lối sống chuẩn mực. Cùng với truyền thống về lòng trung thành, dũng cảm, sự kiên định và trí tuệ mẫn tiệp là những phẩm chất, đức tính cao đẹp đã tạo nên giá trị cốt lõi của con người họ Đặng.
Truyền thống vẻ vang của dòng họ Đặng được xây dựng bởi những người con kiệt xuất của dòng họ từ cổ chí kim. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, cùng với sự phát triển của dân tộc Việt Nam, họ Đặng đã đóng góp những công lao to lớn trong công cuộc dựng nước và bảo vệ Tổ quốc. Từ những ngày đầu lập quốc, những người họ Đặng như gia đình cụ Đặng Hòa, Đặng Oánh… đã có công giúp Vua Hùng đánh giặc, giữ nước, mở mang đất đai và sau khi mất, họ được nhân dân suy tôn là Thành hoàng làng để hộ quốc an dân. Trong hơn 10 thế kỷ kiên cường đấu tranh đòi lại độc lập từ tay giặc phương Bắc của nhân dân ta đều có sự góp mặt của những người họ Đặng.
Bước sang thời kỳ phong kiến độc lập, người họ Đặng dần bước lên vũ đài chính trị, khẳng định trí tuệ tuyệt vời của mình để giúp các đời vua chúa, các triều đại phong kiến trị quốc, an dân. Có thể nói rằng, không có thời kỳ lịch sử nào mà thiếu bóng dáng những người họ Đặng kiệt xuất, giữ các chức vụ quan trọng trong triều đình. Bởi thế mà dân gian mới có câu “Làm quan họ Đặng” để nói lên tầm quan trọng của dòng tộc này trong bộ máy quan lại của nước Việt xưa. Người mở ra thời kỳ hưng thịnh của dòng họ Đặng và được hậu duệ suy tôn là Thủy tổ của dòng họ tên là Đặng Phúc Mãn, một danh nhân sống vào thời Vua Lý Anh Tông, thế kỷ XII. Hậu duệ của cụ Đặng Phúc Mãn là Đặng Nghiễm sau đó đã trở thành người mở ra truyền thống hiếu học của dòng họ khi cụ đã thi đỗ kỳ thi chọn người giỏi Thi Thư năm 1185 đời Vua Lý Cao Tông, cụ cũng là người đứng thứ năm trong danh sách các nhà khoa bảng Việt Nam trong suốt ngàn năm lịch sử của nước Việt Nam độc lập và tự chủ. Truyền thống hiếu học đó đã được các thế hệ tiếp nối duy trì và phát huy cao độ. Đó là sự tài trí hơn người của Thám hoa Đặng Ma La, người nắm giữ kỷ lục là vị Thám hoa trẻ tuổi nhất trong sử Việt; thời Lê trung hưng có vị Trạng nguyên, Tể tướng Đặng Công Chất… Tính rộng ra, trong tổng số 187 khoa thi Nho học trong lịch sử khoa cử nước nhà (từ năm 1075 đến năm 1919), họ Đặng đã có đến hơn 60 vị đại khoa, Tiến sĩ, nhiều người trong số đó đã trở thành trụ cột của triều đình, được ghi danh trên văn bia ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám.
Không chỉ nổi danh trên vũ đài chính trị, họ Đặng còn có những vị danh tướng tài ba, cầm quân đánh Đông dẹp Bắc, tên tuổi lừng lẫy trong sử sách. Họ không chỉ là những người giàu mưu lược, giỏi việc trận mạc mà còn là các bậc trung thần, nghĩa sĩ xả thân vì nước được sử sách ngợi ca, vua chúa trọng thưởng, nhân dân tôn thờ, tiếng thơm vang mãi ngàn năm. Câu chuyện về hai cha con danh tướng Đặng Tất, Đặng Dung một lòng phò tá Vua Trần trong cuộc chiến chống lại quân Minh để khôi phục giang sơn, khôi phục hào khí Đông A đã trở thành biểu tượng của tinh thần trung nghĩa, tiết liệt và trở thành tấm gương sáng cho hậu thế. Đến thế kỷ XVIII, trong đoàn quân Tây Sơn bách chiến bách thắng có “Nhị vị Đô đốc” họ Đặng là Đô đốc Bảo (tức Đặng Xuân Bảo) và Đô đốc Đông (tức Đặng Tiến Đông), những vị tướng chỉ huy nghĩa quân Tây Sơn, giúp Vua Quang Trung đại phá 29 vạn quân Thanh, làm nên chiến thắng Tết Kỷ Dậu 1789 chấn động Thanh triều.
Trong các lĩnh vực đời sống xã hội khác như khoa học, giáo dục, văn học, nghệ thuật, họ Đặng cũng sản sinh ra những người con tài ba xuất chúng. Điển hình như Nhà thiên văn học Đặng Lộ sống vào thời Trần - người được suy tôn là nhà thiên văn học đầu tiên của Việt Nam; Nghệ nhân gốm sứ Đặng Huyền Thông sống vào thế kỷ XVI được tôn vinh là ông tổ làng gốm Chu Đậu nức tiếng thiên hạ. Bài thơ Chinh phụ ngâm là một kiệt tác văn học viết bằng chữ Hán của Việt Nam được sáng tác bởi một người họ Đặng, đó là Đặng Trần Côn; rồi nhà cải cách Đặng Huy Trứ - người được suy tôn là ông tổ nghề nhiếp ảnh và có công đưa kỹ nghệ đóng tàu phương Tây du nhập vào Việt Nam…
Bước sang thời kỳ hiện đại, họ Đặng tiếp tục để lại dấu ấn của dòng họ trong hai cuộc kháng chiến vệ quốc và xây dựng đất nước thời kỳ mới. Chắc hẳn chúng ta không thể nào quên những đóng góp to lớn của vị cố Tổng Bí thư Trường Chinh - nhà cách mạng lỗi lạc, người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh và là vị lãnh đạo tài ba làm nên những chiến công hiển hách của cách mạng nước nhà từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ rồi công cuộc “Đổi mới”. Tên thật của ông là Đặng Xuân Khu, con trai của nhà trí thức Đặng Xuân Bảng nổi tiếng triều nhà Nguyễn. Hay vị tướng lừng danh của Quân đội Nhân dân Việt Nam, người anh hùng mang biệt danh “Hùm xám đường số 4” - Trung tá Đặng Văn Việt. Trong khoa học có Bác sĩ Đặng Văn Ngữ - một bác sĩ nổi tiếng của nền y học Việt Nam hiện đại, là nhân vật được kể trong câu chuyện Người trí thức yêu nước của bộ sách giáo khoa Tiếng Việt lớp ba… Cùng rất nhiều Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân và Anh hùng Lao động mang họ Đặng được Nhà nước tôn vinh.
Họ Đặng là một dòng tộc vinh hiển trong cộng đồng hàng trăm dòng họ người Việt. Những trang sử vẻ vang của dòng họ Đặng là tấm gương sáng và là những bài học quý giá giúp cho con cháu thế hệ mai sau của dòng họ cùng hậu thế noi theo, phát huy trong công cuộc xây dựng nước Việt Nam phồn vinh, giàu mạnh.
Để tiếp cận nhiều thông tin hơn về lịch sử, truyền thống và những thành tựu của họ Đặng, mời bạn khám phá Thư viện số Đặng Tộc trên nền tảng Ngân hàng Di sản số DJC (DJC HBank).
--------------oOo--------------
Khi đăng ký tài khoản Ngân hàng Di sản Tri thức tinh hoa DJC tại đây, bạn có cơ hội được:
- Bình luận, đóng góp ý kiến và giao lưu cùng tác giả.
- Sở hữu ngay báo cáo quản trị cá nhân và blog riêng.
- Truy cập không giới hạn sách, truyện, tài liệu học tập và giải trí thú vị, đa dạng, đa lĩnh vực.
Thông tin về Ngân hàng Di sản Tri thức tinh hoa DJC (HBank DJC):
- Link Web djc.vn
- Link Tải App iOS
- Link Tải App Android
- Profile HBank
- Giải thưởng Heritage Brand Review Award
☎️ Hotline: 0369 049 868 | 0335 609 868
💌 Email: info@djc.vn
